Zlecenie transportowe a spedycyjne – jakie są różnice?

Dla osób stawiających pierwsze kroki w branży TSL pojęcia „zlecenie transportowe” i „zlecenie spedycyjne” mogą wydawać się tożsame. W praktyce jednak różnice między nimi są znaczące i mają realny wpływ na zakres odpowiedzialności, ryzyka oraz formę współpracy między stronami. Znajomość tych różnic jest kluczowa dla każdego spedytora, który chce sprawnie i zgodnie z prawem realizować powierzone mu zadania.

Czym jest zlecenie transportowe?

Zlecenie transportowe to umowa zawierana najczęściej pomiędzy nadawcą (np. producentem lub dystrybutorem towaru) a przewoźnikiem, który zobowiązuje się do przemieszczenia ładunku z punktu A do punktu B. Kluczowym elementem tej umowy jest fizyczne wykonanie usługi przewozu przy użyciu środka transportu.

W ramach zlecenia transportowego przewoźnik odpowiada za:

✅realizację przewozu zgodnie z ustalonymi warunkami,

✅terminowość dostawy,

✅zabezpieczenie ładunku podczas transportu,

✅ewentualne szkody powstałe w wyniku nienależytego wykonania przewozu.

⚖️Warto dodać, że relacja opiera się na przepisach Kodeksu cywilnego oraz Prawa przewozowego, a w przypadku transportu międzynarodowego również na Konwencji CMR.

Na czym polega zlecenie spedycyjne?

Zlecenie spedycyjne to umowa zawierana pomiędzy zleceniodawcą (np. firmą produkcyjną, handlową lub innym podmiotem) a spedytorem. W odróżnieniu od zlecenia transportowego, spedytor nie wykonuje osobiście transportu, lecz organizuje proces przewozu towarów. Może to obejmować m.in. wybór przewoźnika, rezerwację miejsca w środku transportu, przygotowanie dokumentów przewozowych, a czasem także obsługę celną czy magazynową.

Spedytor działa jako pośrednik i organizator transportu, a jego odpowiedzialność ogranicza się zazwyczaj do starannego doboru podwykonawców oraz poprawnego zorganizowania całego procesu logistycznego.

⚖️Zlecenie spedycyjne reguluje Kodeks cywilny (art. 794-804), a nie Prawo przewozowe. Ma ono charakter umowy starannego działania, co oznacza, że spedytor nie odpowiada bezpośrednio za wykonanie transportu, lecz za prawidłowe zorganizowanie usługi zgodnie z ustaleniami.

Różnice w odpowiedzialności

Jedną z najważniejszych różnic pomiędzy zleceniem transportowym a spedycyjnym jest zakres odpowiedzialności.

Zakres odpowiedzialności:

ZLECENIE TRANSPORTOWE	ZLECENIE SPEDYCYJNE
nieterminowe dostarczenie towaru	niewłaściwy dobór przewoźnika
uszkodzenie lub utratę ładunku	błędy w dokumentacji przewozowej
nieprawidłowe zabezpieczenie towaru	nieprawidłowy przebieg procesu logistycznego z jego winy

Jeśli spedytor sam wykonuje przewóz (np. korzystając z własnej floty), to mimo że formalnie zawiera zlecenie spedycyjne, jego odpowiedzialność staje się tożsama z odpowiedzialnością przewoźnika.

Dokumenty i forma współpracy

Zlecenie transportowe ma charakter bardziej bezpośredni i operacyjny. Określa konkretny kurs, dane pojazdu, kierowcy, termin dostawy oraz inne szczegóły dotyczące przewozu.

📑Zwykle załączane są do niego dokumenty takie jak list przewozowy, CMR czy instrukcje załadunku.

Zlecenie spedycyjne ma szerszy zakres. Może obejmować organizację całego łańcucha logistycznego, w tym m.in. kilka etapów transportu, przeładunki, odprawy celne, magazynowanie oraz obsługę dokumentacyjną. Czasem zlecenie spedycyjne ma formę długoterminowej współpracy, a nie jednorazowego zlecenia.

Konsekwencje prawne i praktyczne – odpowiedzialność przewoźnika a odpowiedzialność spedytora

Dla spedytora kluczowe jest poprawne rozróżnienie obu typów zleceń, ponieważ w razie sporu sądowego błędna kwalifikacja może prowadzić do niekorzystnych skutków, w tym odpowiedzialności finansowej za zdarzenia, za które zgodnie z umową nie powinien on odpowiadać. Dlatego tak istotne jest, aby dokumenty były precyzyjnie przygotowane, a zakres obowiązków jasno określony.

Choć zlecenie transportowe i spedycyjne mogą dotyczyć tego samego ładunku i podobnych etapów jego podróży, to mają zupełnie inne podstawy prawne i zakres odpowiedzialności stron. Dla spedytora znajomość tych różnic to nie tylko kwestia profesjonalizmu, ale przede wszystkim bezpieczeństwa prawnego i skutecznego zarządzania procesami logistycznymi. W świecie logistyki precyzja ma znaczenie, a świadome zawieranie odpowiednich umów to klucz do uniknięcia problemów w przyszłości.