Co to jest spedycja?

Tym razem, na naszym blogu, powrócimy do źródel, niekiedy dobrze jest przypomnieć sobie podstawowe zagadnienia.

Spedycja jest jednym z elementów branży TSL (transport-spedycja-logistyka). Spedycja jest to działalność polegająca na organizowaniu przewozu ładunku na czyjeś zlecenie oraz wykonaniu innych niezbędnych czynności dodatkowych, wynikających ze specyfiki zlecenia. Spedycja zatem organizuje procesy transportowe, a także całe łańcuchy usług związane z zaopatrzeniem czy dystrybucją.

Troche historii

Początki spedycji sięgają XV wieku. Wówczas wprowadzono prawo składu oraz przymus drożny. Nakazywały one składować towary we wszystkich miastach objętych przymusem drogowym. Długie przestoje przynosiły kupcom wymierne straty więc wymyślono instytucję „pozornego nabywcy”. Wysyłał on towar we własnym imieniu na cudzy koszt, przygotowywał i składował ładunek, pośredniczył w wyborze odpowiedniej drogi oraz środka transportu.

Jak jest teraz

Dziś organizowaniem przewozu ładunków zajmują się wyspecjalizowane przedsiębiorstwa spedycyjne, które prowadzą działalność gospodarczą polegającą na przygotowaniu i uskutecznianiu transportu towarów zarówno w ruchu krajowym, jak i międzynarodowym. Spedycja właściwa to taka, w której ramach znajduje się przyjmowanie zleceń spedycyjnych, wybór właściwego środka transportu dostosowanego do danego rodzaju przesyłki, udzielanie wszelkich porad, zawieranie umów o przewóz, sporządzanie niezbędnej dokumentacji do przewozu, ubezpieczanie towaru, odbiór przesyłki od nadawcy, przygotowanie do przewozu, odbiór przesyłki ze środka transportowego, odprawa celna i przekazanie przesyłki odbiorcy.

Firma spedycyjna, która wykonuje takie usługi nazywana jest spedytorem czystym. W zakresie wykonywanych czynności spedycyjnych mogą znaleźć się także czynności przemieszczania oraz czynności dodatkowe. Obejmują one składowanie przesyłki, podjęcie opłaty za dostarczoną przesyłkę, przeprowadzenie cesji praw do przesyłki oraz sprzedaż przesyłki. Jeśli firma spedycyjna jest w stanie wykonywać także czynności przemieszczania oraz czynności dodatkowe, realizuje tzw. spedycję mieszaną. Działania spedycji są istotnym czynnikiem usprawniania obrotów firmowych i minimalizacji kosztów w transporcie.

Podział

Spedycja dzieli się na usługę materialną oraz spedycję będącą świadczeniem nieodpłatnym. W tym pierwszym przypadku z usługi spedycyjnej może skorzystać każdy uczestnik rynku, gdyż dostęp do niej jest nieograniczony. Osobą, która świadczy w przedsiębiorstwie spedycyjnym usługi spedycyjne za odpowiednią opłatą na rzecz osób prawnych lub fizycznych jest spedytor. Jest on odpowiedzialny np. za należyty wybór przewoźników, dba o bezpieczeństwo oraz optymalizację całego procesu, przygotowuje dokumentację konieczną do dokonania formalności celnych, koordynuje poszczególne fazy przemieszczania danego towaru, sprawdza czas przybycia kierowców na miejsce rozładunku itp. Spedycja jako świadczenie nieodpłatne inaczej zwana jest spedycją własną. Dostęp do tego procesu gospodarczego ma wyłącznie jego bezpośredni wytwórca, brak tu ceny sprzedaży, a koszty związane z taką spedycją są wkalkulowane w ramy działalności danej organizacji. Spedycja dziali się także na spedycję gałęziowa, gdzie cała praca wykonywana jest jednym rodzajem środka transportu oraz spedycję intermodalną, w której korzysta się z usług wielu różnych gałęzi przewozu. Wyróżniamy spedycję kolejową, spedycję lotniczą, spedycję morską, spedycję samochodową oraz spedycję żeglugi śródlądowej. Ceny usług spedycyjnych mogą mieć formę ryczałtu spedycyjnego, stawek czynnościowych oraz prowizji spedytorskiej.

Podsumowanie

Zzadaniem spedycji jest zorganizowanie przetransportowania powierzonego jej ładunku oraz wykonanie określonych prac spedycyjnych, czyli świadczenie kompleksowych usług takich jak planowanie przewozów, pośrednictwo handlowe, wypełnianie dokumentów itp.